Een leverfunctietest of leverfunctieonderzoek is een bloedonderzoek dat verschillende tests omvat die specifieke eiwitten en leverenzymen meten om een algemeen beeld te krijgen van hoe goed je lever werkt. De lever filtert het bloed dat uit het spijsverteringskanaal komt, alvorens het door te geven aan de rest van het lichaam. Dit orgaan ontgift ook chemicaliën en metaboliseert geneesmiddelen en scheidt gal af voor het verteren van vet. De lever maakt ook eiwitten die belangrijk zijn voor de bloedstolling en andere functies. De lever speelt een sleutelrol in het menselijke spijsverteringsstelsel. Hij weegt normaal meer dan drie pond, en het is meestal ongeveer zo groot als een voetbal. Hij bevindt zich aan de rechterbovenkant van de buik achter de ribben en onder het middenrif. De waardes van een leverfunctietest zeggen iets over het functioneren van de lever en worden om die reden ook wel de leverfuncties genoemd.
- De rol van de lever
- Leverfunctietest: bloedonderzoek
- Stoffen die worden gemeten in een leverfunctietest
- Totaal eiwit
- Albumine
- Globuline
- Bilirubine
- Gamma-glutamyltranspeptidase (GGT)
- Alkalische fosfatase (AF)
- ALAT (Alanine-Amino-Transferase)
- ASAT (Aspartaat-Amino-Transferase)
- Aantal bloedplaatjes
- Symptomen van leverklachten
- Wanneer een leverfunctietest?
Anatomie van de lever / Bron: BlueRingMedia/Shutterstock.com
De rol van de lever
De rol van de lever is om de complexe interne chemie van het lichaam in balans te houden. Dit orgaan neemt ruwe voedingsstoffen uit je spijsvertering in de vorm van koolhydraten, eiwitten, aminozuren, enz., en verwerkt ze zodat ze kunnen worden opgeslagen en verzonden naar verschillende delen van ons lichaam in de juiste vorm en hoeveelheid. De lever reguleert de hoeveelheid suikers in je bloed en produceert gal, wat gebruikt wordt voor het verteren van vet. De lever verwijdert ook giftige stoffen, medicijnen en hormonen uit de bloedbaan. De lever voert feitelijk meer dan 1.500 complexe biochemische functies uit.
Leverfunctietest: bloedonderzoek
Een leverfunctietest is een bloedtest die een indicatie geeft of de lever naar behoren functioneert. De test is ook erg handig om te zien of er sprake is van actieve schade in de lever of leverschade (hepatitis) of een trage galstroom (cholestase). Leverfunctietests meten de hoeveelheid specifieke chemicaliën in het bloed. Dit geeft een indicatie van mogelijke schade aan de levercellen, schade die veroorzaakt kan worden door veel factoren en aandoeningen. Dus een correctere term voor een levertest zou eigenlijk een leverfunctietest zijn.
Het is belangrijk om te onthouden dat de diagnose van een leverziekte afhangt van een combinatie van je medische voorgeschiedenis, lichamelijk onderzoek, laboratoriumtests, biopsie en soms beeldvormende onderzoeken zoals echografie. De diagnostiek van hepatitis C virus infectie berust tevens op het aantonen van HCV antistoffen in serum.
Bloedonderzoek / Bron: Science photo/Shutterstock.com
Stoffen die worden gemeten in een leverfunctietest
Totaal eiwit
Totaal eiwit is eenvoudigweg de optelsom van alle eiwitten in het bloed. Deze informatie kan aanwijzingen geven voor verschillende diagnosemogelijkheden. Er zijn twee belangrijke soorten eiwitten in het bloed: albumine en globuline. Een verlaging van het totaal eiwit is veelal het gevolg van een laag albumine. Een verhoging van het totaal eiwit wordt meestal veroorzaakt door verhoogde productie van (een van de) immuunglobulinen (afgekort Ig), ook antistoffen of antilichamen genoemd (IgG, IgA, of IgM).
Albumine
Albumine is een eiwit dat helpt met het transport van vele andere eiwitten, hormonen, vitaminen, medicijnen en voedingsstoffen. Het is een graadmeter voor de voedingsstatus. Het kan worden verminderd door leverbeschadiging en nieraandoeningen. Omdat albumine in de lever wordt gemaakt, dalen de niveaus in geval van levercirrose.
Ligging van de lever / Bron: Nerthuz/Shutterstock.com
Globuline
Globuline is een van de hoofdbestanddelen van het bloedplasma. Een verhoogde waarde kan optreden wanneer levercellen worden beschadigd als gevolg van auto-immuun hepatitis (AIH) of een lang bestaande leverziekte, in het bijzonder bij levercirrose.
Bilirubine
Bilirubine is een bijproduct van de afbraak van rode bloedcellen. Het is het gelige pigment dat verantwoordelijk is voor geelzucht. Bilirubineniveaus kunnen verhoogd zijn als gevolg van veel verschillende leveraandoeningen, evenals andere aandoeningen zoals galstenen. In geval van langdurige leverziekte (chronische hepatitis), blijft het niveau gewoonlijk binnen het normale bereik tot er significante leverbeschadiging is opgetreden en cirrose is opgetreden. In geval van kortdurende leverziekte (acute hepatitis), wijzen verhoogde bilirubinespiegels op de ernst van de acute ziekte.
Gamma-glutamyltranspeptidase (GGT)
Gamma-glutamyltranspeptidase (GGT) is een enzym dat wordt aangemaakt in de galwegen en dat kan worden verhoogd als gevolg van een galwegaandoening. De GGT-test is extreem gevoelig en kan verhoogd zijn als gevolg van elke vorm van leverziekte of door verschillende medicijnen en stoffen, waaronder alcohol, zelfs als de leverziekte minimaal is. GGT-niveaus kunnen soms ook verhoogd zijn in het geval van een normaal functionerende lever.
Een ongeboren kind in de baarmoeder met de placenta / Bron: Magnus Manske / Amada44, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Alkalische fosfatase (AF)
Alkalische fosfatase (AF) is een familie van enzymen geproduceerd in de galwegen, darmen, nieren, placenta en botten. Deze waarden kunnen stijgen als bij aandoeningen aan de galwegen of botaandoeningen.
ALAT (Alanine-Amino-Transferase)
ALAT (Alanine-Amino-Transferase) is een enzym dat wordt geproduceerd in hepatocyten (het belangrijkste type levercellen). Het ALAT-niveau in het bloed stijgt wanneer hepatocyten worden beschadigd of sterven - alle soorten hepatitis (viraal, alcoholisch, door medicijnen geïnduceerd enz.) veroorzaken hepatocytenbeschadiging.
De ALAT-niveaus kunnen gelijke tred houden met de mate van celbeschadiging, maar dit is niet altijd het geval, vooral niet bij hepatitis C. Een accurate schatting van levercelschade kan alleen worden gemaakt door een leverbiopsie.
ASAT (Aspartaat-Amino-Transferase)
ASAT (Aspartaat-Amino-Transferase) is vergelijkbaar met ALAT (zie boven), maar is minder specifiek voor leverziekte omdat het ook wordt geproduceerd in lichaamsspiercellen. Het is meestal hoger dan ALAT in gevallen van een leveraandoening door alcohol.
Aantal bloedplaatjes
Bloedplaatjes of trombocyten zijn de kleinste cellen in het bloed. en zijn betrokken bij de bloedstolling. In gevallen van chronische leverziekte waarbij cirrose bestaat, kan het aantal bloedplaatjes verminderen, alhoewel dit ook kan optreden door veel andere aandoeningen dan een leveraandoening.
Donkergele urine / Bron: Haryigit/Shutterstock.com
Symptomen van leverklachten
Leverklachten kunnen gepaard gaan met onder meer de volgende symptomen:
- geel uitziende huid of ogen (geelzucht)
- buikpijn
- jeukende huid
- donkergekleurde urine
- lichte ontlasting
- chronische vermoeidheid
- misselijkheid of braken
- gebrek aan eetlust
- gemakkelijk gekneusde huid of blauwe plekken
Houd er rekening mee dat leveraandoeningen (aanvankelijk) soms geen symptomen kunnen hebben.
Wanneer een leverfunctietest?
Onderzoek van de lever wordt aanbevolen in onder meer de volgende gevallen:
- bij verdenking van een leveraandoening
- bij een familiaire voorgeschiedenis van een leveraandoening
- overgewicht of obesitas
- diabetes
- blootstelling aan chemicaliën
- excessief alcohol drinken of alcoholisme
- onbeschermde seks
- directe blootstelling aan menselijk bloed of lichaamsvloeistoffen
Lees verder
- Leverfunctieonderzoek: verstoorde leverfunctie symptomen
- Leverwaarden: symptomen normale en verhoogde leverwaarden
- Leverziekten: symptomen, oorzaken, soorten en behandeling
- Leveraandoeningen: symptomen, oorzaken en behandeling
- Lever: functie, werking, ligging en gezond houden van lever
