Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık 10 yıl sigortalılık süresi şartı aranmamaktadır. Memurların malulen emekli olma şartları ise Memurlar İçin Malulen Emekli Olma Şartları başlıklı yazıda belirtilmiştir.
Malulen Emeklilik Talebinin SGK Tarafından Reddedilmesinin Sebepleri
Malulen emeklilik talepleri SGK tarafından reddedilenlerin yararlanabileceği diğer kolay emeklilik imkanlarından bahsetmeden önce, SGK tarafından malulen emeklilik taleplerinin reddedilme sebeplerini kısaca açıklamakta fayda var.
1- Gerek eski SSK ve Bağ-Kur kanunlarında (506 sayılı Kanun, 1479 sayılı Kanun), gerekse şu an yürürlükte olan 5510 sayılı Kanunda; ilk defa sigortalı çalışmaya başladığı veya sigortalı olduğu tarihten önce çalışma gücünün % 60’ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilen sigortalının, bu hastalık veya engeli sebebiyle malullük aylığından yararlanamayacağı belirtildiğinden, sigorta başlangıcından önce malul sayılmayı gerektirecek şekilde rahatsızlığı bulunanların bu hastalıklarıyla ilgili malulen emeklilik talepleri reddedilmektedir.
2- Malulen emeklilik için kişinin SGK tarafından sevk edildiği hastane sağlık kurulu tarafından düzenlenen sağlık raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin SGK Kurum Sağlık Kurulunca incelenmesi sonucu, çalışma gücü veya iş kazası ya da meslek hastalığına bağlı meslekte kazanma gücü kaybı % 60’dan az olduğu tespit edilen kişilerin, malulen emeklilik talepleri ağır düzeyde çalışma gücü kaybı olmadığı gerekçesiyle reddedilmektedir. Bu konuda ayrıntılı bilgi için Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliği’ne bakılabilir.
3- Malulen emeklilik için en az on yıldan beri sigortalı bulunma (sigorta başlangıç tarihinden itibaren en az 10 yıl geçmiş olması) ve toplam olarak en az 1800 prim günü şartı aranmakta olup, söz konusu 10 yıllık sigortalılık süresi ya da 1800 prim gün şartını yerine getirmemiş olanların malulen emeklilik talepleri reddedilmektedir. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise 10 yıllık sigortalılık süresi şartı aranmamakta, sadece 1800 prim günü şartı aranmaktadır.
4- Son olarak, çok az istisna hariç sigortalı bir işte çalışan kişi malullük aylığı alamayacağından (Bkz. Malullük Aylığı Alanların Çalışabileceği Durumlar), malulen emeklilik başvurusu yaptıktan sonra çalışma gücü veya meslekte kazanma gücü kaybı yüzde 60 veya fazla olduğu tespit edilen kişinin çalıştığı işinden ayrılması gerekmekte olup, sigorta çıkışı yapılmamış kişinin malulen emeklilik başvurusu reddedilebilmektedir.
MALULEN EMEKLİLİK TALEPLERİ REDDEDİLEN KİŞİLERİN YARARLANABİLECEĞİ DİĞER KOLAY EMEKLİLİK İMKANLARI
1- Sigorta Başlangıcından Önce Malul Sayılmayı Gerektirecek Şekilde Rahatsızlığı Olduğu İçin Talebi Reddedilenler
Yukarıda 1. maddede belirtildiği şekilde, sigorta başlangıcından önce malul sayılmayı gerektirecek şekilde çalışma gücünün % 60’ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği için malulen emeklilik talebi reddedilenlerin yaş şartı aranmaksızın yararlanabileceği erken emeklilik imkanları aşağıda belirtilmiştir.
4/a (SSK) emeklilik şartlarına tabi olanlar:
• Sigorta başlangıcı 1 Ekim 2008 tarihinden önce olanlar, 506 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinde yer alan hüküm uyarınca; yaşları ne olursa olsun, en az 15 yıldan beri sigortalı olma ve en az 3600 prim günü şartıyla emekli olabilirler.
• 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddenin dördüncü fıkrasında yer alan hüküm uyarınca, sigorta başlangıcı 1 Ekim 2008 ile 31 Aralık 2008 tarihleri arasında olanlar 3700 prim günüyle, sigorta başlangıcı 1 Ocak 2009 tarihi veya sonrasında olanlar ise 3960 günü geçmemek üzere her takvim yılı başında 3700 güne 100 gün eklenmek suretiyle bulunacak prim günüyle, ayrıca en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak şartıyla, yaşları ne olursa olsun fark etmez, emekli olabilirler.
4/b (Bağ-Kur) emeklilik şartlarına tabi olanlar:
4/b (Bağ-Kur) emeklilik şartlarına tabi olanlar, sigorta başlangıcı ne zaman olursa, yaşları ne olursa olsun fark etmez, 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddenin dördüncü fıkrasında yer alan hüküm uyarınca, en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 prim günü şartıyla emekli olabilirler.
2- Çalışma Gücü Kaybı Yüzde 60’dan Az Olduğu Gerekçesiyle Talebi Reddedilenler
Yukarıda 2. maddede belirtildiği şekilde, ilgili hastane sağlık kurulu raporunun SGK Kurum Sağlık Kurulunca incelenmesi sonucu, çalışma gücü veya iş kazası ya da meslek hastalığına bağlı meslekte kazanma gücü kaybı % 60’dan az olduğu için malulen emeklilik talebi reddedilenler, Ankara’da bulunan Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu’na itirazda bulunabilirler. İtiraz dilekçesinin, malulen emeklilik başvurusunu reddeden SGK müdürlüğüne verilmesi gerekir. Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu tarafından itirazı reddedilenler ise İş Mahkemesinde dava açabilirler.
İtiraz dışında, diğer erken emeklilik imkanları aşağıda belirtilmiştir:
4/a (SSK) emeklilik şartlarına tabi olanlar:
• Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 tarihinden önce olanlar, herhangi bir engellilik şartı aranmaksızın, yaş şartı hariç en az 3600 prim günü şartıyla emekli olabilirler. (Bkz. 15 Yıl – 3600 Günle Emekli Olma Şartları, 15 Yıl 3600 Günle Emeklilikte Yaş Şartı 58 – 60 Oldu)
• Sigorta başlangıcı 1 Ekim 2008 tarihinden önce olanlardan, engellilikleri nedeniyle vergi indiriminden yararlanma hakkı elde edenler bu kapsamda yaş şartı aranmadan normalden daha erken emekli olabilirler. (Bkz. Vergi İndirimi İle Erken Emekli Olma Şartları) Engellilik oranı yüzde 60’dan az olanlar, yüzde 40’dan fazla engelli olmaları şartıyla vergi indiriminden yararlanabileceği gibi, malulen emeklilik için gerekli iş göremezlik oranının tespitinde uygulanan kıstaslar ile vergi indirimi için gerekli engellilik oranının tespitinde uygulanan kıstaslar farklı olduğundan, SGK tarafından iş göremezlik oranı yüzde 60’dan az olduğu için malulen emeklilik talebi reddedilenler yüzde 60’dan fazla engelli sayılabilirler ve bu kapsamda birinci veya ikinci derece engelli olarak vergi indirimi çerçevesinde erken emekli de olabilirler.
• Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 tarihi ile 30 Nisan 2008 tarihi arasında olanlardan, engelliliği yüzde 40’dan az olanlar ise herhangi bir engellilik şartı aranmaksızın, en az 25 yıldan beri sigortalı olma (sigorta başlangıç tarihinden itibaren en az 25 yıl geçmiş olması), en 4500 prim günü ve kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmaları şartıyla emekli olabilirler.
• Sigorta başlangıcı 1 Ekim 2008 veya sonrasında olan 4/a (SSK) kapsamındaki sigortalılardan; SGK tarafından sevk edilen hastane sağlık kurulu tarafından düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, SGK Kurum Sağlık Kurulunca;
– Çalışma gücündeki kayıp oranı % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılardan; sigorta başlangıcı 1 Ekim 2008 tarihi ile 31 Aralık 2008 tarihleri arasında olanlar en az 3700 prim günü ve en az 16 yıl sigortalılık süresini, sigorta başlangıcı 1 Ocak 2009 tarihi veya sonrasında olanlar ise 4320 günü geçmemek üzere her takvim yılı başında 3700 güne 100 gün eklenmek suretiyle bulunacak prim gününü ve ayrıca en az 16 yıl sigortalılık süresini doldurmaları,
– Çalışma gücündeki kayıp oranı % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılardan, sigorta başlangıcı 1 Ekim 2008 tarihi ile 31 Aralık 2008 tarihi arasında olanlar 4100 prim günü ve en az 18 yıl sigortalılık süresini doldurmaları, sigorta başlangıcı 1 Ocak 2009 tarihi veya sonrasında olanlar ise 4680 günü geçmemek üzere her takvim yılı başında 4100 güne 100 gün eklenmek suretiyle bulunacak prim gününü ve ayrıca 18 yıl sigortalılık süresini doldurmaları,
şartıyla yaşları ne olursa olsun fark etmez, emekli olabilirler.
• Sigorta başlangıcı 30 Nisan 2008 tarihi sonrasında olan 4/a (SSK) kapsamındaki sigortalılardan engelliliği yüzde 40’dan az olanlar ise en az 5400 prim günü ve kadın ise 61, erkek ise 63 yaşını doldurmuş olmaları şartıyla emekli olabilirler.
4/b (Bağ-Kur) emeklilik şartlarına tabi olanlar:
• 4/b (Bağ-Kur) emeklilik şartlarına tabi olanlardan, sigorta başlangıcı ne zaman olursa olsun fark etmez, SGK tarafından sevk edilen hastane sağlık kurulu tarafından düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, SGK Kurum Sağlık Kurulunca;
– Çalışma gücündeki kayıp oranı % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar; en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve en az 4320 prim gününü doldurmaları,
– Çalışma gücündeki kayıp oranı % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve en az 4320 prim gününü doldurmaları,
şartıyla yaşları ne olursa olsun fark etmez, emekli olabilirler.
• Engelliliği yüzde 40’dan az olan 4/b (Bağ-Kur) sigortalılarından, sigorta başlangıcı 30 Nisan 2008 tarihi sonrasında olanlar en az 5400 prim günü ve kadın ise 61, erkek ise 63 yaşını doldurmuş olmaları şartıyla emekli olabilirler. Sigorta başlangıcı 30 Nisan 2008 tarihinden önce olan 4/b (Bağ-Kur) sigortalıları ise en az 5400 primi günü, kadın ise 60, erkek ise 62 yaşını doldurmuş olmaları şartıyla kısmi emekli olabilirler. Bunlardan sigorta başlangıcı 1 Haziran 2002 öncesindeolan kadın ve erkek sigortalılar, bu tarihten önceki prim gün sayılarına bağlı olarak 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesindeki kademeli yaş şartı gereğince daha erken yaşta (kadınlar için 50 yaşından, erkekler en erken 55 yaşından önce olmamak üzere) emekli olabilirler.
3- Sigortalılık Süresini – Prim Gününü Doldurmadığı İçin Talebi Reddedilenler
Yukarıda 3. maddede belirtildiği şekilde, 10 yıllık sigortalılık süresi ve/veya 1800 prim günü şartını tamamlamadığı için malulen emeklilik talebi reddedilen kişinin, sigortalılık süresinin dolmasını beklemek ve/veya prim günü şartını doldurmaktan başka herhangi bir seçeneği bulunmamaktadır. Çünkü değil 1800 prim gününden, 3600 prim gününden daha az prim günüyle normal emekli olmak mümkün değildir. (Bkz. Sigortalılık Statülerine Göre En Düşük Prim Gün Sayısıyla Emekli Olunabilecek Durumlar) 10 yıllık sigortalılık süresi dolmadığı için talebi reddedilenler sigorta başlangıç tarihinden itibaren 10 yıllık sürenin dolması için bekleyebilirler. Prim günü yetersiz olduğu için talebi reddedilenler ise sigortalı çalışma imkanları olmasa bile isteğe sigorta ile ya da hizmet borçlanması ile prim günlerini doldurabilirler. (Bkz. İsteğe Bağlı Sigortalılar Malulen Emekli Olabilir mi ?, Hizmet Borçlanması – Borçlanma Yapılabilecek Hal ve Durumlar)
4- Çalıştığı İşten Ayrılmadığı – Sigorta Çıkışı Yapılmadığı İçin Talebi Reddedilenler
Yukarıda 4. maddede belirtildiği şekilde, çalıştığı işten ayrılmadığı ve/veya işyerinden sigorta çıkışı yapılmamış olduğu için talebi reddedilenler ise çalıştıkları işten ayrıldıktan sonra ve/veya işyerlerine sigorta çıkışlarını yaptırdıktan sonra SGK’ya tekrar başvuruda bulunabilirler. Malulen emeklilik için SGK’ya başvuran kişinin, başvurudan önce sigorta çıkışını yaptırması zorunlu değildir, iş göremezlik oranı yüzde 60 veya daha fazla olduğu tespit edildikten sonra çalıştığı işten ayrılıp sigorta çıkışını yaptırabilir. (Bkz. İşten Ayrılmadan Malulen Emeklilik Başvurusu Yapılabilir mi ?) (isvesosyalguvenlik.com)
