Deze vraag lijkt makkelijk te beantwoorden, een seksueel overdraagbare aandoening zonder seksueel contact lijkt uitgesloten. In het algemeen is dat ook zo, maar het zit iets ingewikkelder in elkaar. Een SOA zonder seks is niet geheel onmogelijk. In deze blog leggen we je uit hoe bepaalde SOA’s worden doorgegeven en of er kans is deze SOA op te lopen zonder seksueel contact.
In het kort
- SOA’s kun je soms oplopen zonder daadwerkelijk penetratie te hebben gehad
- sommige SOA’s krijg je via de huid, via bloed, oppervlakken of via ongewassen handen
- wat ook vaak vergeten wordt is overdracht via orale seks: pijpen zonder condoom, beffen of rimmen
- bloedoverdraagbare SOA’s kun je krijgen via vieze naalden, een bloedtransfusie of overdracht van moeder op kind
- de enige manier om zeker te weten of je besmet bent is via een SOA-test
- bij OneDayClinic kun je vandaag nog terecht voor een afspraak
Chlamydia en gonorroe oplopen zonder seksueel contact
Voor de meeste SOA’s (zoals bijv. chlamydia, gonorroe) geldt over het algemeen dat mensen ze oplopen door seks te hebben gehad. Wat mensen verstaan onder ‘seks’ kan echter verschillen. Niet alleen penetratie van de vagin* of anus telt. Gonorroe of chlamydia oplopen is ook mogelijk door orale seks. Deze SOA’s kunnen zich namelijk nestelen in de keel waardoor er een kans is dat je de SOA weer doorgeeft als je orale seks aan iemand geeft, tongzoent of speeksel als glijmiddel gebruikt. Vooral voor gonorroe geldt dat. Ook door het delen van (niet goed schoongemaakte) seksspeeltjes en door iemand af te trekken of vingeren (en dan je handen niet te wassen) kun je chlamydia en gonorroe verspreiden. De bacteriën zitten namelijk in lichaamsvocht, zoals vagin*al vocht, sperma, voorvocht en speeksel. Wanneer je dit vocht op jouw slijmvliezen (in de mond, vagin*, penis, anus of ogen) krijgt, dan kan de bacterie zich daar nestelen en dan ben je ook besmet.
Hepatitis B&C en HIV door bloedcontact
en HIV zijn SOA’s die door middel van bloed-bloed contact overgedragen kunnen worden. Hiermee wordt bedoeld dat er bloed van iemand anders in jouw bloedbaan terecht komt. Daarbij zou het dus mogelijk zijn om zonder het hebben van seks wel die SOA op te lopen, want je kan ook bloed-bloed contact hebben door een scheermesje of tandenborstel te delen. Hierbij is overdracht van hepatitis B&C in principe goed mogelijk. HIV is wat minder besmettelijk, dus dat krijg je vooral als je bijvoorbeeld ‘vieze naalden’ waar bloed van iemand anders aan zit gebruikt om drugs te spuiten en niet van een gedeelde tandenborstel.
Tevens zijn deze SOA’s ook makkelijk van moeder op kind overdraagbaar, want vooral bij de geboorte kan er bloed van de moeder in de bloedbaan van het kind terecht komen. Gelukkig worden zwangeren in Nederland standaard gescreend, zodat dit voorkomen kan worden.
Syfilis krijgen zonder seks
Syfilis krijg je door direct contact met een syfilisplek van een besmet persoon. Meestal gebeurt dit bij seksuele handelingen, want een zweer zit meestal op de penis, in de vagin*, in de anus of in de keel. Je krijgt een zweer altijd op de plek waar je de bacterie hebt opgelopen. Ook bij secundaire syfilis, waarbij er vlekjes over het hele lijf zitten kunnen deze slijmvliezen besmettelijk zijn. Stel, je hebt een wond op je hand en je trekt iemand met een syfiliszweer op de penis af, dan kan je via je hand syfilis krijgen. En als je heel veel pech hebt dan is besmetting via tongzoenen in theorie ook mogelijk.
Ook syfilis kan soms verspreid worden via bloed, bijvoorbeeld bij een bloedtransfusie, maar dit is zeldzaam. In Nederland wordt donorbloed hier grondig op getest, maar bij een transfusie in een derde wereldland is het potentieel wel mogelijk om zulke ziektes op te lopen als je daar in het ziekenhuis terecht komt.Bij syfilis, hoewel uiterst zeldzaam door de screening van zwangeren, is het het ook mogelijk de ziekte door te geven van moeder op kind. Dan is een kind dus vanaf de geboorte al besmet met de ziekte en is er geen seksueel contact nodig.
Genitale wratten, erg besmettelijk
Verder zijn er genitale wratten (veroorzaakt door het virus HPV) die erg besmettelijk zijn, ook via oppervlakken. Van genitale wratten weten we bijvoorbeeld dat het overgedragen kan worden door het gebruiken van dezelfde handdoek of het delen van een scheermesje. Ook lopen veel mensen wratjes op door blote voeten in kleedkamers en gymzalen. Gelukkig zijn wratten ongevaarlijk en gaan ze meestal vanzelf weer weg.
Genitale herpes zonder penetratie
Herpes genitalis wordt veroorzaakt door het herpes simplex virus (HSV). Het virus dat een koortslip veroorzaakt, veroorzaakt ook genitale herpes. Om genitale herpes te krijgen hoef je dus geen seks te hebben, want je kan het ook krijgen van direct of indirect contact met de mond van iemand die wel eens een koortslip heeft gehad. Het is dus bijvoorbeeld mogelijk om herpes te krijgen als iemand net zijn koortslip heeft aangeraakt en dan jouw geslachtsdelen aanraakt. Het virus zit dan op de handen en kan een genitale besmetting veroorzaken. Ook door o.a. zoenen, het delen van lippenbalsem of scheermesjes is het mogelijk om herpes te krijgen, zelfs als mensen op dat moment geen klachten hebben. Lees meer op onze uitgebreide informatiepagina over herpes.
Kans op SOA aanwezig?
In het algemeen is het verstandig om als een van beide een SOA heeft terwijl jullie allebei nog maagd zijn, goed na te gaan of jullie toch geen andere (seksuele) handelingen hebben verricht waarbij je mogelijk een SOA hebt kunnen oplopen. Ga dus goed bij jezelf na of de kans op een SOA wel of niet aanwezig is en bespreek dit samen. Eerlijkheid naar elkaar toe is dan erg belangrijk.
Als je twijfelt of je een SOA kan hebben, maak dan even een afspraak bij een van onze artsen/verpleegkundigen voor een SOA-test of een vrijblijvend consult. We luisteren naar jouw situatie en geven je altijd persoonlijk advies. Je kan terecht op de volgende locaties:Amsterdam,Rotterdam,Utrecht,Den Haag,Nijmegen,EindhovenenBreda. De afspraak kan online maar ook telefonisch worden gemaakt. De uitslag van onze sneltesten is er na 90 minuten al en de reguliere test na 1-2 werkdagen. Als je het heel spannend vindt kun je trouwens ook volledig anoniem testen bij ons. Zo heb je zekerheid zonder gedoe.
Dit is een update van onze blog over een SOA zonder seksueel contact van 22 juli 2020.
